Aan de hand van bronnen van voor 1850 omschrijven we de kenmerken die algemeen voorkomen in het Sint Nicolaasfeest. Kenmerken die een eeuwen oude geschiedenis kennen. De bronnen zijn per jaartal gerangschikt (http://www.sintzwartepiet.nl/?cat=1). Zowel de naam van het boek als de schrijver (of uitgeverij) staan bij de bron vermeld. Evenals het jaartal.

Kettingen/Ketenen

Het gebruik van kettingen zien we in veel landen met (o.a.) het Sint Nicolaasfeest vandaag de dag nog steeds terug. De kettingen zijn bedoeld als schrik effect (wild geraas) om (met name kinderen) bang te maken. Ook in Nederland is dit gebruik tot in de jaren 50 van de 20e eeuw voorgekomen. Het is niet alleen de begeleider geweest die in het verleden de kettingen hanteerde om schrik aan te jagen. Ook Sint Nicolaas treffen we (in zijn dubbelrol cq de volkse variant) aan met kettingen.

Bronnen:

1792 – 1796 – 1802 (1)                                                                                                  1802 (2) – 1829 (1) – 1829 (2)                                                                                      1831 – 1834 (1) – 1847                                                                                                     1848 (1) – 1848 (2) – 1849 (1)

 

Schoorsteen

De schoorsteen is een, tot op de dag van vandaag, belangrijk onderdeel van het Sint Nicolaasfeest. Het is de schoorsteen waardoor Sint Nicolaas en Zwarte Piet het huis betreden. De schoorsteen word gezien als de koker tussen de mens en de bovenwereld. Een wereld vol spoken en geesten. In oude verhalen zien we o.a. de boldergeest (het brengen van plagen) en kaboutermannetjes (het brengen van een zak met geld voor kinderen) gebruik maken van de schoorsteen om in huis te komen.

Ook Wodan (een oude Germaanse god) maakte gebruik van de schoorsteen. De schoorsteen werd om verschillende redenen gebruikt ‘door’ Wodan:

–  Hij strooide zaadjes door de schoorstenen naar binnen om er                 voor te zorgen dat het land weer vruchtbaar werd.                                     – Door de schoorsteen werd gekeken of er offers voor Wodan                  werden gelegd.                                                                                                                     – De zwarte kraaien Hugin (gedachten) en Munin (geheugen)                      van Wodan luisterden aan de schoorsteen om er achter te komen        wat de mensen doen. Zij gaven dit door aan Wodan die daarop              bepaalde wie er aan het eind van het jaar beloond of gestraft zou        worden.

Garde/Roe

Een gard(e) (hierna genoemd roe) is een bosje takken om iemand mee te slaan.

Het paard van Sint Nicolaas