Oude Knecht

Boek: “Verhandeling over het booze wezen in het bijgeleoof onzer                     natie”                                                                                                                           (Uitgifte: 1840/Antonie Niermeyer)


Tekst (pagina 34)

“Dit wijzigen van de vriendschappelijke gezindheid omtrent de Huisgeesten, valt ook bij de aangevoerde benaming: de oude Knecht, in het oog. De Huisgeesten werden voor hulpvaardige dienaars of knechts gehouden, die in gevaar voor het huishouding hun deel namen. Zoo spreekt men in Duitschland van Knecht Ruprecht en Knecht Nikolaas.”


Tekst (pagina 86-87)

“Bespot te worden gaat men overwonnen te zijn hand aan hand, en ziedaar de oorzaak, waarom de Duivel in het bijgeloof insgelijks met bespotting wordt bejegend. Wij hebben dit reeds vroeger opgemerkt, en willen er thans nog iets naders over zeggen. De bespotting dan is blijkbaar in het begrip omtrent de domheid des Duivels. In de beteekenis van zijnen naam de oude Knecht, is deze reeds aangetoont.”

“Deze knecht des Duivels schijnt overigens van de Huisgeesten afgeleid te zijn, al is het dan ook, dat hij-zelf naar deze de oude knecht genoemd wordt. Bij het in verachting komen der Huisgeesten, der knechten, kon men gevoegelijk ook hem een zoodanige in zijn gevolg geven.”


De naam ‘oude knecht’ wordt toegeschreven aan enerzijds de huisgeesten en anderzijds de duivel. De naam is ouder voor de huisgeesten maar is overgegaan op de duivel. In geval van de duivel zijn de knecht en de duivel haast zeker één en dezelfde persoon.

Opvallend is dat de namen van de begeleiders van Sint Nicolaas in Duitsland beginnen met het woord knecht. Hierbij wordt direct verwezen naar de huisgeesten.

Knecht is ook een andere naam voor de begeleider van Sint Nicolaas in Nederland.